صحرای بزرگ آفریقا، روزگاری یکی از خطرناک‌ترین مکانهای زندگی در سطح کره‌ی زمین بوده‌است. این منطقه مرتعی برای خزندگان پروازی بسیار بزرگ، انواع مختلف دایناسورها، و حیوانات شکاری شبیه تمساح‌های امروزی بوده‌است. از ۱۰۰ میلیون سال پیش تاکنون این تشکیلات صخره‌ای به نام کِمکِم شناخته می‌شدند و در مرز بین الجزائر و مغرب واقع شده و در این پدیده تاریخی، آثار شگفت‌انگیزی از میلیونها سال تاکنون باقی مانده است.
در اینجا، دیرینه شناسان برای چندین دهه بقایای فسیل ماهی استخوانی و غضروفی، لاک پشت‌ها، دایناسورها، خزندگان بالدار پروازی، و همچنین سایر گیاهان و بقایای فسیل را ثبت کرده اند. حماده، کِمکِم (Kem Kem) تعداد بسیاری گوشتخواران بی سابقه را در خود جای داده و همچنین این تنوع سنگی شمال آفریقا از هر نوع منطقه دیگر در این قاره بهتر نشان می‌دهد.
وسیع ترین کار تحقیقاتی در مورد فسیل های مهره‌ای از صحرای بزرگ از تقریباً یک قرن پیش به تازگی انجام شده که بینش گسترده تری از مکان و تاریخچه این منطقه که خطرناک‌ترین روی کره زمین از آن یاد می‌کنند، ارائه می‌دهد.
لایه های زمین شناسی قرمز قاره که فسیل های مختلفی از گونه‌های مختلف را در اختیار ما قرار می‌دهد.
عکس: Ibrahim et al., 2020, Zookeys
تحقیقات نشان می‌دهد در دوره کرتاسه، نواحی اطراف کمکم زمانی در یک سیستم وسیع رودخانه قرار داشت که به نوبه خود محل انواع موجودات دریایی و زمینی بود. فسیل ها حاکی از آن است که حداقل سه عدد از بزرگترین دایناسورهای درنده که مستند شده‌اند تاکنون در آنجا زندگی کرده اند، از جمله Carcharodontosaurus با دندان‌های خنجری شکل هشت متری و اندازه ای مشابه Deltadromeus Raptor، در کنار خزندگان بالدار پرواز کننده، که در اصل عبارت بود از یک تمساح غول پیکر که می‌توانست پرواز کند.
فسیل سنجاقک. عکس: zookeys
نزار ابراهیم، رئیس تیم تحقیق می‌گوید: این بدون شک خطرناک ترین مکان در سنین مختلف کره زمین است، مکانی که اگر شخصی بخواهد مثلاً در چنین شرایطی زندگی کند باید بسیار مقاوم باشد.
فسیل ماهی Serenoichthys kemkemensis. عکس: zookeys
در آن زمان علاوه این حیوانات بزرگ و خطرناک که در منطقه گشت و گذار و رعب افکنی می‌کردند، حیواناتی هم بودند که از آنها تغذیه می‌کردند. این شکارچیان ماهیان بزرگ و ترسناک بودند. استاد مشاور در این پژوهش پروفسور دیوید مارتل از دانشگاه پورتسموث می‌گوید: این مکان بدون شک پر از ماهیان خطرناک از جمله ماهیان بدون آرواره بودند که چهار تا پنج برابر از ماهی‌هایی که امروزه می‌شناسیم بوده‌اند. هماطور که در این منطقه کوسه‌های بزرگ به نام Onchopristis زیست می‌کردند که زشت ترین و ترسناک‌ترین دندانها را شبیه خنجرهای دندانه دندانه اما براقتر و زیباتر داشته‌اند.
فسیل روی یک صخره