گورخا یک شهر کوچک در وسط کشور نپال و در بالای کوهی مشرف به هیمالیا قرار دارد. این شهر پایتخت خانواده حاکم نپال است. گورخاها سربازانی از ریشه و تبار هندی و نپالی هستند که در ارتش انگلیس، ارتش نپال، ارتش هند، سنگاپور و نیروهای صلح سازمان ملل و چندین مناطق جنگی در سراسر جهان جذب شده‌اند.
از نظر تاریخی، اصطلاحات گورخا Gurkha و گورخالی Gorkhali مترادف با کلمه «نپال» بود که از «پادشاهی تپه گورکا» سرچشمه گرفت و از آن پادشاهی نپال گسترش یافت. ریشه این نام را می‌توان در نام راهب جنگجوی قرون وسطایی هندو به نام «گورو گوراخات» که دارای یک مقبره تاریخی در گورخا است، ردیابی کرد. خود این کلمه از Go-Raksha گرفته شده و به معنای محافظ است.
گورخاها از سنت نظامی دیرینه‌ای برخوردار بودند که از قرن شانزدهم آغاز شد. آنها پس از جنگ با شرکت هند شرقی انگلیس در جنگ معروف به جنگ انگلیسی و نپال به شهرت بیشتری در جهان دست پیدا کردند. این جنگ از سال ۱۸۱۴ تا ۱۸۱۶ به طول انجامید که انگلیس در این جنگ پیروز شد، اما تحسین شجاعت و توانایی های جنگی گورخا، آنها را به سمت پیوستن به ارتش انگلیس و سپس پیوستن به ارتش هند سوق داد.
گورخاها در قدیم
انگلیسی ها همچنین با استفاده از مزیت‌های نظامی گورخاها برای دستیابی به اهداف و منافع خود و گسترش کنترل خود در آسیا در طول قرن نوزدهم استفاده کردند. سربازان گورخا در اکثر جنگهای جهانی از جمله جنگ جهانی اول و دوم شرکت داشتند. گورخاها تقریباً ۲۰۰ سال جزء جدایی‌ناپذیر ارتش انگلیس بودند و سربازان مشهور بین المللی نپالی گورخا با شعار متمایز خود: (مرگ بهتر از ترسو بودن است) شناخته می‌شدند.
آنها هنوز در حال نبرد با اسلحه سنتی خود معروف به «کوکری»، چاقوی خمیده ۴۵ سانتی متری هستند. در گذشته گفته می‌شد که به محض بیرون کشیدن کوکری از غلاف در نبردها، باید مزه خون را می‌چشیدند و اگر نمی‌توانست چنین کند، صاحبش باید قبل از بازگرداندن کوکری به غلاف، خود را زخمی می‌کرد و خون خود را می‌چشید. اما اینک گورخاهای معاصر می‌گویند که آنها اغلب از چاقوی کوکری فقط برای پخت و پز استفاده میکنند.
چاقوی خوکری
با درک پتانسیل این جنگجویان برای نخستین بار توسط انگلیسی ها در اوج ساخت امپراتوری خود در قرن گذشته، گورخاها را یک توان نظامی می‌دانستند که در آنها به ویژه خصوصیات قدرت مردان به طرز آشکاری نمود یافته است. آقای رالف ترنر، فعال در هنگ سوم گورخا وابسته به ملکه الکساندرا گفت: آنها شجاع ترین و سخاوتمندترین هستند و در این‌کشور دوستان مخلص و صمیمی‌تر از آنها نداشته‌ایم.
شرکت انگلیسی هند شرقی، پس از تحمل خسارات سنگین در حمله نپال، توافق نامه صلح با گورخاها را امضا کرد که به آن اجازه داده شد سربازانی را از صفوف دشمن سابق خود برای شروع شهرت جهانی به خدمت بگیرد.
پس از تقسیم هند در سال ۱۹۴۷ ، توافقی بین نپال، هند و انگلیس انجام شد و چهار هنگ گورخا از ارتش هند به ارتش انگلیس منتقل و سرانجام یک تیپ ویژه گورخا ایجاد شد. از آن زمان گورخا با شجاعت در کنار انگلیسی ها در سراسر جهان جنگیدند و ۱۳ صلیب ویکتوریا، بالاترین مدال نظامی انگلیس به اعضای نیروهای مسلح آنها اهدا شد که شجاعت خود را در مواجهه با نیروهای دشمن نشان دادند.
بیش از ۲۰۰ هزار گورخا در دو جنگ جهانی جنگیدند و در پنجاه سال گذشته آنها در هنگ کنگ، مالزی، بورنئو، قبرس، فالکلند و... فعالند. آنها در نقش های مختلفی از جمله پیاده نظام کار میکنند، اما بسیاری از آنها به عنوان مهندس، کارشناس لجستیک و متخصصان سیگنال فعالیت دارند. در رده های قومی نیروهای گورخا بر چهار گروه قومی یعنی گورونگ و ماگارس از نپال مرکزی، رایس و لیمبوس از شرق تسلط دارند که در روستاهای کشاورزان تیپ‌های فقیر زندگی میکنند.
سربازان گورخا از آداب و رسوم و اعتقادات نپالی خود پیروی میکنند و تیپ انگلیس از مراسم مذهبی نپالی پیروی میکند، زیرا بز و گاومیش در نپال و نه در انگلستان قربانی می‌شوند.
سربازانی از گورخا که در افغاستان خدمت میکنند
پس از اوج گرفتن جنگ جهانی دوم، تعداد نیروهای گورکا از ۱۱۲ هزار مرد به شدت کاهش یافت و به حدود ۳۵۰۰ تن رسید. در طول جنگ جهانی دوم، ۴۳ هزار مرد جان خود را از دست دادند. اکنون گورخا در شورنکلیف در نزدیکی فولکستون، کنت مستقر است. با وجود این همه قربانی دادن، هنوز هم برای گورخاها امکان پذیر نیست که شهروند انگلیس شوند. سربازان جوان که در تپه‌های نپال زندگی میکنند انتخاب شده‌اند و از بین حدود ۲۸ هزار جوان فقط ۲۰۰ نفر از آنها سالانه پذیرفته می‌شوند. روند انتخاب به عنوان یکی از دشوارترین و سختگیرترین‌ها در جهان توصیف می‌شود.
در یک آزمایش جوانان داوطلب باید ۴۰ دقیقه یک کیسه پر از سنگ ۳۰ کیلوگرمی را پشت خود حمل می‌کردند و چهل دقیقه می‌دویدند. تونی گلد مورخ درباره آنها می‌گوید: آنها نیرومند، شجاع، سخت کوش و قادر به نظم و انضباط هستند. وی ادامه داد: آنها یک ویژگی دیگر دارند که می‌توان گفت برخی از رژیم های انگلیس در گذشته آنها را در اختیار داشتند اما در حال حاضر وجود آنها یک تعهد قوی خانوادگی است.
معمولاً در هر گردان پیوندهای خانوادگی بسیار نزدیکی وجود دارد، بنابراین وقتی آنها می جنگند، برای افسران یا موضوع جنگ نمی‌جنگند، بلکه برای دوستان و خانواده خود می‌جنگند. گفته می‌شود که یک نزدیکی فرهنگی بین گورخاها و مردم افغانستان وجود دارد، که این یکی از ویژگی های ارتش انگلیس در آنجا بود، و به همین دلیل گورخاها برای همراهی با شاهزاده هری در طول سفر ده هفته‌اش در افغانستان انتخاب شدند.
گورخاها معمولاً حداکثر ۳۰ سال و حداقل ۱۵ سال برای تأمین حقوق بازنشستگی خود در ارتش سپری میکنند و پس از آن آزاد می‌شوند و به نپال برمی‌گردند.
بازیگر انگلیسی جوانا لاملی، خواستار شهروند شدن نیروهای گورخاست. عکس: Reuters
به تازگی پس از مبارزات تبلیغاتی به سرکردگی بازیگر (جوآنا لاملی)، که پدرش در هنگ ششم گورخا خدمت کرده است همه نیروهای بازنشسته گورخا حق زندگی در انگلستان را دارند.
کهنه سربازان گورخا همچنان به تلاش برای دستیابی به حقوق بازنشستگی معادل سربازان انگلیسی که در کنار آنها خدمت می کردند ادامه دادند. در سال ۲۰۰۷ آنها قوانین مربوط به حقوق بازنشستگی به طور جزئی تغییر کردند، تا سربازان فعلی گورخا حقوقی برابر با حقوق سایر کارگران انگلستان تعلق بگیرد. اما «انجمن خیریه گورخا انگلیس» اعلام کرد حدود ۲۵ هزار مرد که قبل از اول ژوئیه ۱۹۹۷ بازنشسته شده‌اند، از امکان دریافت مستمری نیروهای مسلح انگلیس محروم شده‌اند. امروز سربازان تیپ گورخا انگلیس برای حمایت از بازنشستگان حقوق یک ماه از سال خود را به آنها می‌بخشند.