اکاربوز یا آکاربوز (با نام انگلیسی: Acarbose و نام تجاری: پریکوز) از قرص های ضد دیابت خوراکی متعلق به گروه دارویی مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز است که در کنار رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می شود.
این دارو با کند کردن تجزیه و جذب کربوهیدرات غذاها در روده عمل کرده و باعث کاهش قند خون بعد از خوردن غذا می شود.
آکاربوز گاهی به همراه سایر داروهای دیابت تجویز می شود.
موارد مصرف آکاربوز
آکاربوز برای کنترل بیماری دیابت نوع 2 تجویز می شود و مصرف آن به همراه سبک زندگی سالم می تواند خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی یا کشنده دیابت نوع 2 را کاهش دهد.
در برخی موارد ممکن است پزشک از این دارو برای درمان دیابت نوع 1 (زمانی که بدن انسولین تولید نمی کند) و سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز استفاده کند.
نکته مهم: داروی آکاربوز ممکن است با اسامی تجاری گوناگونی در بازار عرضه شود که در بالا تنها به یکی از آن ها اشاره شده است.
نحوه مصرف آکاربوز
آکاربوز به صورت خوراکی و طبق دستور پزشک که معمولا 3 بار در روز می باشد در ابتدای هر وعده غذایی مصرف می شود.
برای کاهش عوارض جانبی ممکن است پزشک با دوز کم این دارو شروع کرده و به تدریج دوز مصرف را افزایش دهد.
برای اثربخشی بهتر دارو آن را به طور منظم مصرف کنید، از افزایش یا کاهش دوز بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید.
حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف دارو ادامه داده و بدون مشورت با پزشک مصرف آن را قطع نکنید.
در صورتی که وضعیت شما بهتر نشده یا علائم تشدید پیدا کند – افت یا افزایش قند خون – به پزشک اطلاع دهید.
عوارض جانبی آکاربوز
در صورت بروز علائم آلرژیک همچون کهیر، مشکل تنفسی، ورم صورت، لب ها، زبان یا گلو با اورژانس تماس بگیرید.
در صورت بروز علائم زیر بعد از مصرف دارو بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:
- یبوست شدید
- درد شدید معده، اسهال آبکی یا خونی
- کبودی آسان، خونریزی غیر طبیعی در بینی، دهان، واژن یا روده، لکه های بنفش یا قرمز زیر پوست
- مشکلات کبدی با علائمی همچون تهوع، درد معده فوقانی، خارش، احساس خستگی، از دست دادن اشتها، تیره شدن ادرار، مدفوع به رنگ خاک رس، زردی (زرد شدن چشم یا پوست)
برخی عوارض جانبی شایع آکاربوز عبارتند از:
- ناراحتی معده، گاز، نفخ
- اسهال خفیف
- راش پوستی خفیف یا خارش
موارد ذکر شده لیست کامل عوارض جانبی آکاربوز نمی باشد، توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک با پزشک مشورت کنید.
موارد احتیاطی مصرف آکاربوز
- قبل از مصرف آکاربوز در صورت حساسیت به این دارو یا هر گونه آلرژی دیگر به پزشک اطلاع دهید.
- قبل از استفاده سابقه پزشکی خود را در اختیار پزشک قرار دهید به خصوص اگر از مشکلات یا بیماری های زیر رنج برده یا می برید:
– مشکلات روده ای مانند بیماری التهابی روده، انسداد یا زخم روده
– مشکلات کلیوی
– بیماری کبدی
– مشکلات معده یا هضم
– کتواسیدوز دیابتی
- قبل از عمل جراحی لیست داروهای خود را در اختیار پزشک یا دندانپزشک قرار دهید.
- در دوره مصرف این دارو گاهی به دلیل افزایش شدید قند خون یا افت آن ممکن است دچار تاری دید، سرگیجه یا خواب آلودگی شوید بنابراین تا زمانی که تحت تاثیر دارو هستید از رانندگی، کار با ماشین آلات سنگین و هر کاری که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
- در دوره مصرف آکاربوز از مصرف الکل اجتناب کنید زیرا خطر افت قند خون را افزایش می دهد.
- در شرایط فشار یا استرس، تب، عفونت، آسیب دیدگی ها یا عمل جراحی کنترل قند خون دشوارتر است، در این شرایط با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است نیاز به تغییر برنامه درمانی، داروها یا آزمایش قند خون داشته باشید.
- در دوره درمان با آکاربوز ممکن است نیاز به آزمایش هایی همچون آزمایش عملکرد کلیه و کبد و هموگلوبین A1c باشد.
آکاربوز در بارداری
مصرف آکاربوز در دوران بارداری تنها در مواقعی که واقعا نیاز است و زیر نظر پزشک امکان پذیر می باشد. به نظر نمی رسد این دارو به جنین آسیب برساند با این حال مطالعات انجام شده در این زمینه کافی نمی باشد بنابراین اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید حتما با پزشک مشورت کنید.
در برخی موارد بارداری باعث بروز دیابت یا تشدید آن شود. در مورد برنامه کنترل قند خون در دوره بارداری با پزشک صحبت کنید.
آکاربوز در شیردهی
هنوز مشخص نشده آکاربوز به شیر مادر منتقل می شود یا خیر، قبل از شیردهی با پزشک مشورت کنید.
آکاربوز در کودکان
ایمنی یا اثر بخشی آکارپوز در کودکان و نوجوانان کمتر از 18 اثبات نشده و مصرف آن در این افراد بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود.
آکاربوز برای لاغری و کاهش وزن
گفته شده مصرف آکاربوز در افراد مبتلا به دیابت 2 به کاهش وزن کمک می کند اگرچه نتایج مطالعات قطعی نیست اما به نظر می رسد مصرف این دارو در طولانی مدت باعث کاهش وزن متوسط در این افراد شده است.
قرص آکاربوز
محققان گمان می کنند علت این مسئله این است که افراد مبتلا به دیابت در دوره مصرف آکاربوز از سایر داروهای دیابت – که ممکن است باعث افزایش وزن شوند – کمتر استفاده می کنند، همچنین با مصرف این دارو انرژی بیشتری برای هضم برخی غذاها در بدن مصرف می شود.
برای افت قند خون ناشی از مصرف آکاربوز چه کنیم؟
یکی از عوارض جانبی احتمالی آکاربوز افت قند خون (هیپوگلیسمی) می باشد، به نظر نمی رسد این دارو به تنهایی باعث افت شدید قند خون شود اما مصرف آن به همراه سایر داروهای دیابت ممکن است مشکل ایجاد کند.
در دوره مصرف داروهای دیابت از جمله آکاربوز باید با علائم افت یا افزایش بیش از حد قند خون اطلاع داشته باشید تا در صورت بروز این موارد بدانید چه کنید.
آکاربوز
برخی علائم افت قند خون شامل سردرد، گرسنگی، تعریق گیجی، تحریک پذیری، سرگیجه یا احساس لرزش می باشد و از علائم افزایش قند خون می توان به افزایش تشنگی، افزایش ادرار، گرسنگی، خشکی دهان، بوی دهان میوه ای، خواب آلودگی، خشکی پوست، تاری دید و کاهش وزن اشاره کرد.
نکته مهم: در صورت افت قند خون به دلیل مصرف آکاربوز، مصرف قندهای ساکارز تاثیری نخواهد داشت، در این شرایط استفاده از یک منبع دکستروز (دی گلوکز) مانند عسل، خرما، کشمش، آلو، آلو خشک، انگور یا قرص های گلوکز بهتر عمل می کند.
در صورتی که دچار هیپوگلیسمی شدید شوید و امکان خوردن یا نوشیدن مواد غذایی نباشد پزشک اورژانس از تزریق گلوکاگون استفاده خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: تاثیرات سیب بر افراد دیبابتی
تداخل دارویی آکاربوز
حتما بخوانید » پوکی استخوان
برخی داروها ممکن است با آکاربوز تداخل داشته باشند و لازم است قبل از مصرف آن ها با پزشک مشورت شود، از جمله:
- انسولین و سایر داروهای دیابت و کنترل قند خون
- دیگوکسین
- دیورتیک ها
- استروژن ها، داروهای ضد بارداری خوراکی یا سایر داروهای هورمونی
- ایزونیازید
- داروهای فشار خون و قلبی
- داروهای سرماخوردگی، آسم و آلرژی
- داروهای درمان اختلال بیش فعالی ناشی از کمبود توجه
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین
- داروهای تیروئید
- نیاسین
- پچ یا آدامس های نیکوتین دار
- داروهای استروئیدی
- قرص های رژیمی
- ویتامین ها
- فتوتیازین ها مانند کومپازین و غیره
- محصولات زغالی خوراکی
- آنزیم های هضم مانند آمیلاز، پانکراتین
- پراملینتاید
توجه داشته باشید:
حتما بخوانید » سوماتروپین
- آنزیم های گوارشی کمک هضم مانند پانکراتین، آمیلاز و لیپاز می توانند جذب آکاربوز در بدن را کاهش دهند و در دوره مصرف آکاربوز باید از محصولات حاوی این آنزیم ها خودداری شود، از جمله:
– Arco-Lase
– Cotazym
– Donnazyme
– Pancrease
– Creon
– Ku-Zyme
- مصرف داروهای مسدودکننده بتا (مانند متوپرولول، پروپرانولول، قطره چشم گلوکوم مانند تیمولول) ممکن است از ضربان قلب کوبنده یا سریع که معمولاً هنگام افت قند خون (هیپوگلیسمی) رخ می دهد پیشگیری کنند، این داروها سایر علائم قند خون پایین مانند سرگیجه، گرسنگی یا تعریق را برطرف نمی شوند.
حتما بخوانید : کلماستین
توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد و داروهای ذکر شده ممکن است با اسامی تجاری دیگری عرضه شده باشد، بنابراین برای جلوگیری از هر گونه تداخل دارویی توصیه می شود قبل از مصرف آکاربوز حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کنید.
دوز مصرف آکاربوز
حتما بخوانید » سیپروفلوکساسین
آکاربوز یک داروی تجویزی است و دوز مصرف آن تنها توسط پزشک و با توجه به شرایط پزشکی بیمار تعیین می شود، از مصرف خودسرانه یا کاهش و افزایش مصرف این دارو اجتناب کنید و حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
آکاربوز به شکل قرص و معمولا در ابتدای وعده غذایی و 3 بار در روز تجویز می شود. دوز مصرف این دارو به شرایط پزشکی، وزن و واکنش بدن به درمان بستگی دارد.
حتما بخوانید » فاموتیدین
احتمالا نیاز است بعد از خوردن غذا سطح قند خون خود را کنترل کنید و اطلاعات را در اختیار پزشک قرار دهید تا در صورت نیاز تغییر دوز انجام شود. هدف این است که پزشک کمترین دوز با حداقل عوارض جانبی و بیشترین تاثیر را تعیین و تجویز کند.
افرادی که وزن آن ها کمتر از 60 کیلوگرم است نباید بیش از 150 میلی گرم آکاربوز در طول روز (50 میلی گرم در هر وعده غذایی) مصرف کنند و لازم است کلیه بیماران از مصرف بیش از 300 میلی گرم آکاربوز در طول روز اجتناب کنند.
حتما بخوانید » دیکلوفناک
در صورت فراموش کردن یک دوز اگر تنها 15 دقیقه از شروع وعده غذایی تان گذشته است بلافاصله قرص را مصرف کنید در غیر این صورت لازم است آن را همراه میان وعده یا وعده غذایی دیگر میل کنید.
اگر به زمان نوبت بعدی نزدیک هستید از مصرف خودداری و از دو برابر کردن دوز در نوبت بعدی اجتناب کنید.
عوارض مصرف بیش از حد آکاربوز
در صورت مصرف بیش از حد آکاربوز بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. در این مواقع به مدت 4 تا 6 ساعت از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی کربوهیدرات اجتناب کنید.
بیشتر بخوانید: ریمانتادین
اشکال دارویی آکاربوز
قرص آکاربوز 50 و 100 میلی گرم
قرص آکارمکس 50 و 100 میلی گرم
قرص آکاربکس 50 و 100 میلی گرم
قرص گلوکوبای 50 و 100 میلی گرم
قرص گلوکونورم 50 و 100 میلی گرم
گردآوری » مجله اینترنتی ماهتوتا